Karabük Ağız ve Diş Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. Ahmet Taylan Çebi 21 Mart Dünya Down Sendromlular Günü dolasıyla bir yazı yayımladı. Çebi kaleme aldığı yazısında Down sendromlu bireylerin ağız sağlığı ile ilgili önemli bilgiler vererek şunları kaydetti;
‘’Down sendromu büyüme ve mental gerilik ile karakterize olan konjenital otozomal bir anomalidir. Down sendromu insanlarda en çok görülen kromozom anomalisi türü olup her ırktan, yaştan ve ekonomik seviyeden insanı etkilemektedir. Down sendromu, annenin gebeliğinde teşhis edilebilen bir durumdur. Hamile kadınlarda teşhis amaçlı yapılan iki tip prtokol vardır; screening (eleme) testleri ve diagnostik (teşhis) testleri. Bu testlerin hamileliğin 15. ve 20. haftalarında uygulanması tavsiye edilir.
Down Sendromlu çocuklarda görülebilen sistemik hastalıklar ise; ventriküler septal defekt, arter/ven iletim bozukluğu, atrial septal defekt ve kalıcı arter bozuklukları gibi kalp-damar hastalıkları, lösemi, lökopeni, eozinofili gibi dolaşım sistemi hastalıkları, sinir sistemi hastalıkları, konuşma bozuklukları, kas ve iskelet sistemi hastalıkları ve demans gibi sağlık problemleri görülebilir.
Ağız ve diş sağlığı açısından Down Sendromlu bireylerde doğuştan diş eksiklikleri, diş boyut anomalileri ve diş çürükleri görülme sıklığı sağlıklı bireylere oranla daha sık rastlanmaktadır. Diş sürme zamanlarında gecikmeler, dar bir üst damak kubbesi, normal boyuta göre daha büyük bir dil, ağızdan solunum yapmaya bağlı olarak dudak köşelerinde kuruluk ve çatlaklar, kronik diş eti enfeksiyonları, dişler üzerindeki mine defektleri sıklıkla bu bireylerde görülmektedir.
Özel ilgi gereken çocukların ve bireylerin ağız sağlıkları; ilaçlar, tedaviler ya da günlük temel diş temizliği yapmadaki zorluklar sebebiyle olumsuz olarak etkilenebilmektedir. Ayrıca ağız bakımına gerekli önemin verilmemesi ve sistemik olarak mevcut olan dezavantajlar down sendromlu çocukların ağız sağlıkları için risk oluşturmaktadır. Yapılan bilimsel çalışmalar neticesinde de, Down sendromlu çocukların ağız hijyenlerinin bozuk olduğu ve sağlıklı çocuklarla karşılaştırıldığında diş eti enfeksiyonları ve hastalıkları gibi ağız hijyeni ile yakından ilişkili hastalıkların ve çürük oluşumunun yüksek olduğu bildirilmiştir.
Engelli çocuklarda uygulanacak diş tedavileri, çocuklardaki kooperasyon problemleri sebebi ile güçlük arz etmektedir. Diş tedavi ihtiyacı olan çocuklarda başarıyı etkileyen en önemli problemlerden biri hastanın uyumu olduğundan, uyum sağlanamayan kooperasyon problemi olan çocukların derin sedasyon veya genel anestezi altında tedavilerinin yapılması uygun olmaktadır. Bu tedavilerin yapılması rutin prosedürlere göre biraz daha zorlu olabilen bu tip çocuklarımız için ağız hijyeninin sağlanmasında koruyucu uygulamalar büyük önem arz etmektedir. Bu tip durumlarda koruyucu dental uygulamalar; anestezi gerektirmemesi, ağrısız olması, hasta ve hekim arasında kısa dönem kooperasyon gerektirmesi sebebiyle tercih edilmelidir. Koruyucu uygulamalar, floridli diş macunu ile doğru günlük diş fırçalama, diş ipi ve gerektiğinde %0.12’lik klorheksidin gibi antibakteriyel ağız gargaralarının kullanımını içeren iyi oral hijyen alışkanlıklarının kazandırılması ve fissür örtücülerle çürüklerden korunma, özel ilgi gereken çocuk hastalar için daha kabul edilebilir tedavilerdir.
Sonuç olarak, canlıların genetik yapılarının değiştirilmesi mümkün olmadığından Down Sendromu’nun tedavisi yoktur. Down sendromunu bir hastalıktan çok bir durum, bir farklılık olarak görmek gerekir. Down sendromu, sebep olduğu zihinsel yetersizlik ve sağlık sorunları nedeniyle özel alaka ve profesyonel bakım gerektirmektedir. Bu sebepledir ki bu tip çocuklarımızın yaşam kalitesini artırmak, ağız ve diş sağlığı sorunlarını büyümeden çözüme kavuşturmak ve ağız ve diş sağlığının idamesini sağlamak amaçlı rutin diş hekimi kontrolünde olmaları, koruyucu diş tedavilerine önem verilmeli, hem aile hem de birey için iyi bir oral hijyen eğitimi ve alışkanlıkları sağlanmalıdır.’’