CHP Karabük Milletvekili ve Plan Bütçe Komisyonu Üyesi Cevdet Akay, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülen Dışişleri Bakanlığı’nın 2024 yılı bütçe görüşmelerinde konuştu. Milletvekili Akay’ın bir çok konuya değindiği konuşması şu şekilde:
Dışişleri Bakanlığı’nın Yatırım Harcamasının Yarısından Fazlası Onarıma Gidecek
‘Dışişleri Bakanlığının bütçesi yıllar itibarıyla destekli bütçe büyüklüğünden payı düşerek azalmış. Cari transferler diğer bakanlıklarda olduğu gibi bütçenin önemli bir payını teşkil ediyor, yüzde 14’lük bir rakam. Yatırım harcamaları düşük, 1 milyar 713 milyon. Detayına baktığımız zaman bunun ağırlıklı olarak gayrimenkul onarım bedelleriyle ilgili. 500 milyonun üstünde bir rakam önümüzdeki 2024 yılı bütçesi içerisinde bu tip gayrimenkullerin onarımına harcanacak. Biz bunların neler olduğunu, zorunlu olup olmadığını da merak ediyoruz.’
Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlara 55 Milyon Lira Aktarılmış
‘Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan ödemeler var 55 milyon civarında, bu kuruluşların neler olduğunu merak ediyoruz. Tabii ki büyükelçilik ve daimî temsilciliklerimize bütçeden ciddi pay ayrılması muhakkak hepimizin de istediği bir tutar, yüzde 55’lik bir rakam buraya ayrılmış, 17 milyarın üstünde. Memurlara, sözleşmeli memurlara, çalışanlara, bürokratlara ayrılan ödenek yetersiz, yaşam koşulları içerisinde onların özlük haklarının ve gelir düzeyinin de artırılması gerekiyor.’
Avrupa Birliği Başkanlığı’nın Öz Kaynağı -10 Milyon
‘Avrupa Birliği Başkanlığının mali tablolarını incelediğimizde öz kaynağının eksi 10 milyon olduğunu gördük, bilançosunda yer alıyor. Sebebine baktığımız zaman da geçmiş yıllardaki olumsuz faaliyet sonuçlarından kaynaklandığını gördük. Eksi 4 milyar 198 milyonluk bir rakam.’
Büyükelçiliklere, 15 Yılda 30’un Üstünde Siyasi Atama Yapıldı
‘Eski bakanlarınızı, eski milletvekillerinizi, danışmanlarınızı ve vekillerinizin akrabalarını büyükelçi, müşavir, ataşe sıfatıyla yurt dışı misyonlarınıza atadınız. Buna benzer uygulamalar birçok ülkede de var fakat bu atamalar siyasi ve ideolojik saikle değil liyakat esasıyla yapılıyor. Siz on beş yılda 30’un üzerinde siyasetçinizi büyükelçi olarak dış misyonlarınıza atadınız, tabii ki atanabilir ama bu durum, Bakanlık içerisindeki özellikle liyakat sahibi bürokratların şevkini kırıyor.’
Temsilciliğimiz Var, İçinde Diplomatımız Yok
‘Türkiye’nin büyükelçilikler, daimî temsilcilikler ve başkonsolosluklar başta olmak üzere dünya genelinde 260 tane dış misyonu bulunmaktadır, 260 misyonla dünyada en çok misyona sahip olan ilk 5 ülke arasında yer almaktadır. Ancak, 260 misyonda toplam kaç tane diplomatımız bulunmaktadır? Afrika’daki ülkelerin kaçında büyükelçi haricinde birden fazla diplomat bulunmaktadır? Türkiye bu temsilciliklerin kaçına gerçekten ihtiyaç duymaktadır? Çünkü Temsilciliklerin açıldığı yerde dış ticareti de destekleyici unsurlar olması gerekir, ihracatı da mutlaka geliştirmesi gerekir. Büyükelçilik açmanın dışında hacim artırmayla ilgili örneğin Çin’de belki daha fazla temsilcilik açılabilir. En son, Nepal’e bir büyükelçilik açılacağı duyurulmuştu; burada gerçekten büyükelçilikle götürülecek bir sebep var mıdır, bu iki ülke arasındaki ilişki bu kadar önemli midir, bunu da paylaşırsanız bizimle sevinirim.’
Diplomatların Maaşlarına Uzun Zamandır Zam Yapılmadı
‘Diplomatlarımızın maaşlarına uzun süredir zam yapılmamıştır. Dünyada en çok misyona sahip 5’inci ülke olduğumuz durumu da göz önünde bulundurulursa diplomatlara sağladığı maddi imkânlar bakımından dünyada kaçıncı sıradayız? Ülkemizi yurt dışında temsil eden diplomatlarımızın maddi kaygılardan uzak, dış politikamıza yön verecek analizler kaleme alması gerekirken kaç diplomatımız ay sonunu getirmekte zorlanmakta ve çocuklarının eğitim masraflarını nasıl karşılayacağına dair kafa yormaktadırlar? Tüm bu olumsuzluklar içinde Dışişleri Bakanlığı personeli Hükûmetin yıpratmalarına, uzun mesai saatlerine, maddi imkânsızlıklara rağmen büyük bir özveriyle çalışmaktadırlar.’
İletişim Başkanlığı, Dışişleri Bakanlığını By-pass Etmeye Çalışıyor
‘Son yıllarda İletişim Başkanlığı, iki yüz yıllık bir maziye sahip Dışişleri Bakanlığının bir alternatifi gibi çalışarak Dışişleri Bakanlığını baypas etmeye çalışmaktadır. Önemli toplantılar sonrası ülkemizin dış politikasına yön verici açıklamalar İletişim Başkanlığı tarafından yapılmaktadır; bu, doğru bir uygulama değildir. Bu konuyla ilgili, durumu düzeltmekle ilgili çaba sarf etmenizi bekliyoruz.’
Diplomatlarımız, Yaşayacakları Evin Depozitosunu Ödemek İçin Kredi Çekiyor
‘Dış politikada misyon açma sayısında yarıştığımız ABD, İngiltere, Çin ve benzeri ülkeler diplomat çocuklarının eğitim masraflarının tamamını karşılarken, evleri atamaları yapılmadan önce hazırlanırken bizim diplomatlarımızın yaşayacağı evin depozitosunu ödemek için kredi çekiyor, çocuklarını hangi okullara göndereceğini ince ince hesaplıyor, devletimizin eğitim masraflarının sadece yarısını karşılıyor olması sıkıntılı bir durum. Bazı ülkelerde diplomatlarımız maaşlarının üçte 2’sini kiraya vermek zorunda kalıyorlar fakat bu büyük mağduriyet karşısında bir şey yapılmıyor. Buradaki ödenek tutarlarının artırılarak çalışanlarımızın, diplomatlarımızın bu sıkıntılarının giderilmesi gerekiyor.’
İsrail’li İş İnsanları Akın Akın Kıbrıs’a Gidip Konut İnşa Ediyor
‘Kıbrıs’la ilgili bir durum tespitini paylaşmak istiyorum. Özellikle Kıbrıs’ın İsrail’e bakan kısmında Yahudi kökenli iş adamlarının binlerce dönüm araziler aldığını ve konutlar yaptığını, aynı şekilde Ukrayna-Rusya savaşından Yahudi kökenli iş adamlarının bu bölgeye geldiklerini duyuyoruz. Gazze’deki kesinlikle tasvip etmediğimiz bu vahşet dolu savaş ortamı içerisinde oradaki Filistinlilerin yurtlarını terk etme zorunda kaldığı bir ortamda, Güney Akdeniz’de 10 trilyon doları aşan enerji kaynağı göz önünde bulundurulduğunda Kıbrıs topraklarında bu tip yapılaşmanın olumsuz sonuçlar doğuracağını düşünüyoruz. Bu konuyla ilgili Kıbrıs’ta neler oluyor? Bu durumla alakalı çalışmanız var mı?’