Anadolu topraklarının kurtuluşu ve Cumhuriyetin kuruluşuna kadar Türk tarihinin en önemli kesitine damga vuran ayrıca Karabük’ün kuruluşu olarak kabul edilen demir çelik fabrikalarının temellerini atan 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün bugün aramızdan ayrılışının 47. Yılı.
Kurtuluş savaşından Cumhuriyet’in kuruluşuna, reformlardan demokratik hayatın yerleşmesine kadar Türk tarihine damga vuran 2’nci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün vefatının üzerinden 47 yıl geçti.
İnönü Savaşlarının komutanı Mustafa İsmet, 24 Eylül 1884’te İzmir’de doğdu.
Topçu Harbiyesinden 1903’te teğmen rütbesiyle yine birincilikle mezun olan Mustafa İsmet, Pangaltı’daki Harp Akademisinide birincilikle bitirip”Altın Maarif” madalyasıyla ödüllendirildi ve kurmay yüzbaşı rütbesiyle ilk görev yeri olan Edirne’ye atandı.
Bu görevi sırasında İttihat ve Terakki Cemiyetine giren Mustafa İsmet’in yolu Selanik’e düşünce burada Mustafa Kemal’le tanıştı.
Bu karşılaşma, uzun yıllar sürecek “dava ve silah arkadaşlığı”nın da temellerini attı.
Atatürk’ün en güvendiği isimlerdendi
1910-1913 yıllarında Yemen İsyanı’nın bastırılması harekatına katılan Mustafa İsmet, hudut problemleri ve asilerle yapılan anlaşmalarda başarılı hizmetleri ve mesleki özellikleriyle dikkati çekti.
Mustafa İsmet, I. Dünya Savaşı sırasında Kafkas Cephesi’nde Kolordu Komutanı olarak Atatürk’le çalışırken, dostlukları ve devletin geleceği hakkında ortak fikirleri gelişti.
Mustafa İsmet, 23 Nisan 1920’de açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Edirne milletvekili olarak girdikten sonra, 3 Mayıs’ta İcra Vekilleri Heyeti’nde Genelkurmay Başkanı oldu ve bu sırada Garp Cephesi Komutanlığı görevine getirildi.
Albay İsmet, hızla ilerleyen Yunan ordusunun İnönü’de önünü keserek, Birinci İnönü Zaferi’ni kazandı ve Meclis tarafından tuğgeneral rütbesine yükseltildi.
İkinci İnönü Savaşı 23 Mart’tan 1 Nisan’a kadar süren çetin bir çarpışmaya sahne oldu.
İsmet Paşa, Sakarya Meydan Savaşı ve Büyük Taarruz’dan sonra kazanılan zafer üzerine, Mudanya Ateşkes toplantısında TBMM’yi temsil etti.
1922’de Lozan Barış Konferansı’na Dışişleri Bakanı ve Türk heyeti başkanı olarak gönderildi.
Görüşmeler sırasında Türkiye’nin çıkarlarını titizlikle savunan İsmet Paşa, konferansta, “Efendiler, çok ızdırap çektik, çok kan akıttık, bütün medeni milletler gibi hürriyet ve bağımsızlık istiyoruz.” dedi.
İnönü, 24 Temmuz 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlığının ve egemenliğinin tanınmasını sağlayan, “Türkiye’nin tapu senedi” olarak gösterilen Lozan Antlaşması’nı imzaladı.
Cumhuriyetin ilanından sonra 1923-1924 yıllarında ilk hükümette Başbakan olarak görev alan, Halk Fırkası Genel Başkan Vekilliğini üstlenen Mustafa İsmet, 1934’te Soyadı Kanunu çıktığında Atatürk’ün verdiği “İnönü” soyadını aldı.
İsmet İnönü Karabük için de en önemli isimlerden biridir. Karabük ilinin kuruluşu olarak kabul edilen Demir Çelik fabrikalarının temellerini İsmet İnönü 1937’de atmıştı.
Karabük Demir Çelik Sanayi ve Ticaret A.Ş., kısaca Kardemir, Türkiye’nin ilk ağır sanayi fabrikasıydı. Temelleri, sağlık sorunları nedeniyle törene katılamayan Mustafa Kemal Atatürk’ün görevlendirmesiyle Başbakan İsmet İnönü tarafından atıldı. İnönü, törende yaptığı konuşmada, “Modern ve ileri bir millet endüstrisiz olamaz… Demir ve çelik malzemesini içeriden tedarikle memleket savunması bundan sonra daha sağlam, daha geniş temellere dayandırılmış olacaktır.” dedi.
İnönü, Atatürk’ün vefatından sonra 11 Kasım 1938’de Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin İkinci Cumhurbaşkanı seçildi.
Bu görevinin yanı sıra CHP Genel Başkanlığına da getirilen İnönü, CHP’nin 26 Aralık 1938’de toplanan I. Olağanüstü Kurultayı’nda partinin değişmez genel başkanı seçilerek “Milli Şef” unvanı aldı.
Genç Cumhuriyetin “İkinci Adamı” İnönü, çok partili demokratik hayata geçilmesinde önemli bir rol oynayarak, 14 Mayıs 1950’de iktidarı seçimle devretti.
27 Mayıs 1960 askeri müdahalesinden sonra Kurucu Meclis üyeliğine seçilen ve 10 Kasım 1961’de Başbakanlığa atanan İnönü, 1965’te bu görevden ayrıldıktan sonra milletvekili olarak siyasi yaşamını sürdürdü.
Cumhuriyet tarihi boyunca 1923-1924, 1925-1937 ve 1961-1965 yıllarında Başbakan olan İnönü, 25 Aralık 1973’te bir hafta süren rahatsızlığının ardından hayata gözlerini yumdu.
İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, vefatının 47’nci yılında Anıtkabir’deki mezarı başında anıldı.
Törene, İnönü’nün aile fertlerinin yanı sıra CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı Metin Kıratlı ve askeri erkan ile CHP yöneticileri katıldı.
Törende ilk olarak, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı Kıratlı tarafından Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün kabrine çelenk konulmasının ardından saygı duruşunda bulunuldu.
Heyet, daha sonra İnönü’nün kabrinin bulunduğu alana geçti.
İsmet İnönü’nün öz geçmişinin okunmasının ardından Cumhurbaşkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), CHP ve ailesi adına kabre çelenk bırakıldı.
Tören, saygı duruşunda bulunulmasının ardından sona erdi.
İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, vefatının 47’nci yılında memleketi Malatya’da da törenle anıldı.
Valilik önündeki törende, Malatya Valisi Aydın Baruş, 2. Ordu Kurmay Başkanı ve Garnizon Komutanı Tümgeneral Selami Arslan, Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan, Malatya Baro Başkanı Enver Han ile CHP Malatya İl Başkanı Enver Kiraz İsmet İnönü Anıtı’na çelenk sundu.
Törene, İl Jandarma Komutanı Kıdemli Albay Necmi İnce, İnönü Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Kızılay, siyasi parti ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri de katıldı.